Cây Bonsai là gì? Giải mã bí ẩn về cây Bonsai toàn tập

Cây bonsai được xem là một cái tên quen thuộc được nhiều người yêu cây cảnh biết đến. Không chỉ đơn thuần là cây cảnh mà bonsai còn có ý nghĩa sâu sắc về văn hóa và tâm linh. Khi nhìn vào bonsai, ta không chỉ nhìn thấy một cây cỏ bình thường mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sống động, một câu chuyện về thời gian và sự chăm sóc kỹ lưỡng. Trong bài viết này hãy cùng Mê cây cảnh khám phá sự kỳ diệu của bonsai – một thế giới nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.

Cây bonsai là một loại cây cảnh được trồng và tạo hình giống như những cây cổ thụ lâu năm được thu nhỏ lại trồng ở trong chậu. Đặc điểm chính của bonsai là kích thước nhỏ và hình dáng cân đối, thường được trồng trong các chậu hoặc ang nhỏ. Nghệ nhân bonsai sẽ sử dụng kỹ thuật cắt tỉa, uốn nắn và chăm sóc đặc biệt để tạo ra hình dáng và cảm giác tự nhiên cho cây. Cây cảnh bonsai có thể sống rất lâu, thậm chí lên đến hàng trăm năm. Nó thể hiện sự cổ kính, sức mạnh và vẻ đẹp của thiên nhiên trong không gian nhỏ bé. Loại cây này không chỉ là để trang trí mà nó còn là biểu tượng của sự kiên nhẫn, tinh tế và sự kính trọng đối với tự nhiên.

Nghệ thuật bonsai bắt nguồn từ Trung Quốc hơn 1000 năm trước, sau đó được du nhập vào Nhật Bản và phát triển mạnh mẽ tại đây. Bonsai được xem như một biểu tượng văn hóa của Nhật Bản và được yêu thích trên toàn thế giới. Bonsai là từ tiếng Nhật nghĩa là bồn tài hoặc cây con trong chậu. Từ “bon”  có nghĩa là cái chậu nhỏ, là nơi cây được trồng. “Sai”  trong “Bonsai” đơn giản chỉ là từ “cây” – thể hiện chính bản chất của cây cảnh được trồng trong chậu nhỏ. Dù ý nghĩa của từ đơn giản nhưng Bonsai cây cảnh là kết quả của một quá trình uốn nắn vô cùng khắc nghiệt.

Tính triết lý nghệ thuật của cây cảnh Bonsai

Triết lý nghệ thuật của cây Bonsai là một phần không thể thiếu và đặc biệt trong việc nuôi dưỡng và tạo hình cho những tác phẩm này. Không chỉ là việc đơn thuần đặt cây vào chậu nhỏ và cắt tỉa chúng mà triết lý này còn là sự thể hiện của một sự hiểu biết sâu sắc về cuộc sống và tự nhiên.

• Cân bằng và hài hòa: Đây là yếu tố quan trọng nhất trong nghệ thuật Bonsai. Cây phải có dáng đẹp, tự nhiên, cân đối, hài hòa giữa các bộ phận thân, cành, lá và chậu để tạo nên một tác phẩm hoàn hảo. Điều này cũng thể hiện sự hòa của chính nó với môi trường tự nhiên xung quanh.
• Sự trung tín và tôn trọng tự nhiên: Các nghệ nhân trồng cây tái hiện một cách chân thực hình dáng của cây trong tự nhiên. Điều này không chỉ tạo ra nét đẹp cho cây mà còn thể hiện sự trung tín và tôn trọng tự nhiên của người nghệ nhân.
• Chân thực và tự nhiên: Ngoài mục tiêu của nghệ thuật Bonsai là tạo ra cây sao cho nó gần như không thể phân biệt được với cây tự nhiên nhất. Nghệ nhân Bonsai còn cần tạo ra sự tự nhiên đồng thời cũng mang tính nghệ thuật cao trong từng đường nét, chi tiết.
• Tính kiên nhân và tĩnh tâm: Có thể nói quá trình trồng và chăm sóc cây cảnh Bonsai mất nhiều thời gian và kiên nhẫn. Người trồng cây phải dành thời gian để quan sát, lắng nghe,tìm hiểu về cây từ đó mới có thấu hiểu và đồng cảm với sự sống của chúng.
• Tâm hồn và triết lý: Trong các tác phẩm bonsai cây cảnh không chỉ thể hiện tính kỹ thuật mà người nghệ nhân còn thổi vào đó tâm hồn và triết lý của mình. Các cây Bonsai thường mang một thông điệp sâu sắc về cuộc sống, sự thăng trầm và sự thay đổi của tự nhiên, con người.

Ý nghĩa của cây bonsai

Thú chơi Bonsai không chỉ là một nét đẹp văn hóa độc đáo của người Nhật Bản mà còn là một phương tiện truyền tải những thông điệp quý báu và ý nghĩa sâu sắc. Trong việc chăm sóc Bonsai, con người học được những bài học quý giá về kiên nhẫn, sức mạnh chịu đựng và quyết tâm mạnh mẽ khi đối mặt với những khó khăn, thách thức. Nhìn vào những dáng cây Bonsai tinh xảo, ta cảm nhận được sự sáng tạo và tài năng của người trồng cây, đồng thời thấy được bức tranh tượng hình về vẻ đẹp của thiên nhiên.

Ngoài ra, cây Bonsai còn mang theo mình một ý nghĩa tượng trưng sâu sắc. Chúng là biểu tượng của may mắn, tài lộc và thịnh vượng. Việc chăm sóc Bonsai không chỉ là việc tạo ra một tác phẩm nghệ thuật sống động mà còn là cách để kết nối với tự nhiên và tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống. Cây Bonsai không chỉ là một vật trang trí mà còn là một nguồn cảm hứng và niềm vui cho người trồng, mang lại hạnh phúc và sự sum vầy cho gia đình.

Phân loại Bonsai

Hiện nay, các loại cây cảnh Bonsai trên khắp thế giới thường được phân loại thành ba dạng chính:

1. Bonsai mini: Đây là loại cây có kích thước nhỏ nhất, được coi là “tí hon” trong thế giới của Bonsai. Chiều cao của chúng thường chỉ từ 3-20cm. Các loại cây mini này thường được chia thành các nhóm nhỏ như: Kenshitsubo bonsai, Shito bonsai, Shohin bonsai, Mame bonsai và Komono bonsai…
2. Bonsai thường: Đây là những loại cây có kích thước trung bình, phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi trong làm cây cảnh trang trí trong nhà, văn phòng, v.v. Chiều cao của chúng thường dao động từ 20-100cm. Các loại Bonsai thuộc dạng này bao gồm: Katade-mochi, Chumono bonsai và Chiu bonsai.
3.  Bonsai cỡ lớn: Đây là những loại cây có kích thước cao lớn, có hình dáng hoành tráng giống như những cây cổ thụ thu nhỏ trong chậu. Chúng thường được coi là biểu tượng của sự sang trọng và đẳng cấp trong thế giới của Bonsai. Một số loại Bonsai cỡ lớn bao gồm: Omono bonsai, Dai bonsai, Hachi-Uye bonsai và Imperial bonsai.

Các dáng cây bonsai cơ bản nhất

Dáng cây Bonsai là hình dạng tổng thể của cây được tạo ra bởi sự kết hợp của thân cây, cành nhánh và tán lá. Có nhiều dáng Bonsai khác nhau, mỗi dáng mang một vẻ đẹp và ý nghĩa riêng biệt từ dạng cây thẳng đứng, cây uốn cong, cây nghiêng đến các dáng cây phức tạp như cây tạo hình theo hình thú, hình người hoặc các kiểu dáng độc đáo khác. Ngoài các dáng cơ bản thìbonsai còn được chia theo nhiều thế cây cảnh bonsai đẹp khác. Mỗi dáng cây bonsai sẽ thể hiện những thông điệp và ý nghĩa riêng. Dưới đây chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn một số dáng cây bonsai cơ bản được yêu thích nhất hiện nay:

1. Bonsai dáng trực

Bonsai dáng trực là loại cây có thân thẳng đứng từ gốc đến ngọn. Cây sẽ hình thành một đường thằng hoặc gần như thẳng đứng khi nhìn tổng quan. Trong môi trường tự nhiên bên ngoài dáng cây này thường thấy ở những cây mọc trong môi trường sống lý tưởng, thoáng đãng, đầy đủ nước, chất dinh dường. Độ xòe rộng của cây có thể không cân xứng nhau nhưng dáng cơ bản của cây phải đảm bào cân bằng với trục thẳng đứng.

Một số loại cây thích hợp với dáng trực như: thông rụng lá, Bách Xù, Vân Sam…Đối với các loại cây ăn quả và có đặc tính mọc cong sẽ không phù hợp với dáng này. Ngoài ra, bonsai dáng trực có hai loiaj cơ bản gồm:

• Trực quân tử: thân mọc thẳng đứng, thon dần từ đỉnh đến ngọn. Dáng cây này ít gặp trong tự nhiên mà phải được tạo tác từ nhỏ.
• Trực lắc: dáng này hay gặp trong tự nhiên hơn. Thân của cây lắc từ dưới lên đến phần ngọn. Thông thường phần lắc sẽ được uốn theo chủ ý của người trồng.

Ý nghĩa của bonsai dáng trực: tượng trưng cho sự ngay thẳng, kiên định và không bao giờ chịu khuất phục.

2. Bonsai dáng nghiêng

Dáng nghiêng tức là dáng cây có góc nhỏ hơn 90 độ. Nếu ở ngoài thiên nhiên cây cũng có thể nghiêng do tác động bên ngoài. Dáng nghiêng của cây cũng thể hiện sự ảnh hưởng các yêu tố tự nhiên như khí hậu, gió, mưa, bão… nhưng cây vẫn có có sức sống và vươn lên. Ở một góc nhìn khác theo hơi hướng nghệ thuật thì dáng nghiêng của cây bonsai tượng trưng cho sự mềm mại và duyên dáng của người phụ nữ.

3. Bonsai dáng thác đổ (bonsai dáng huyền)

Bonsai dáng thác đổ thưởng ở trạng thái lơ lửng, giống một cái cây mọc cheo loe bên vách núi vươn ra để đón ánh nắng. Thân cây này sẽ đổ ra phía dưới hoặc sang ngang như một dòng thác vì vậy dáng bonsai này còn có tên gọi khác là dáng huyền hoặc dáng bay.

Về cơ bản, dáng cây này sẽ đổ xuống dưới so với phương nằm ngang, ngọn cây có xu hướng vươn xuống quá đáy chậu. Trong các dáng cây bonsai thì dáng thác đổ là một dáng rất đẹp, mang một tổng thể nhẹ nhàng, mềm mại, ẩn chứa bên trong là một sức sống bền bỉ, mãnh liệt.

Ý nghĩa của bonsai dáng huyền: tượng trưng cho sự kiên trì, nhẫn nạo vượt phong ba hướng tới tương lai.

4. Bonsai dáng hoành (dáng xiên)

Dáng hoàng là một trong những dáng cây bonsai được ưa chuộng. Trong tự nhiên các cây dáng hoành được hình thành khi mọc ở các môi trường thường xuyến có gió lộng, thân cây sẽ hơi ngã về phía gió thổi mạnh. Đặc điểm dễ phân biệt của dáng hoành là thân cây sẽ ngiêng một góc 45 độ so với phương thẳng đứng cả phía trên lẫn phía dưới, ngọn cây rủ xuống hơi thấp so với miệng chậu.

Một nét đặc trưng khác nữa đó chính là dáng cây này sẽ có rễ cây lộ lên trên mặt đất để tạo vẻ cân bằng với độ nghiêng của thân và giữ cho cây khỏi đổ. Về tính thẩm mỹ, dáng hoành tạo nên một vẻ đẹp đặc biệt, thú vị, độc đáo cho cây.

Ý nghĩa của bonsai dáng hoành: thể hiện tích cách mạnh mẽ, vượt khó khăn, giông bão trong tự nhiên. Dù ở bất kỳ điều kiện khó khăn nào vẫn có thể sinh trưởng và vươn lên.

7 lợi ích của việc trồng cây cảnh bonsai mang lại cho bạn